Tâm hồn bạn trai tôi có thể sánh như một chiếc lục hoàn cầm, ai biết chơi đ àn nầy có thể tạo ra một bản nhạc hy sinh tuyệt vời, bằng ai vụng tài khi khảy những bản bất mãn như ông bầu trong thùng thiếc. Rồi đến vai trò của lương tâm: tài năng nầy bắt buộc ráo riết người đàn ông một khi nhúng tay vào công việc xây dựng gia đình, biểu lộ tình yêu trong việc tính giao không thể để một mình đàn bà gánh trách nhiệm gia thất. Bạn trai tự trọng lắm.
Không phải bạn trai nào cũng vậy nhưng đã có thứ ấy thì muốn chọn lựa vàng thau lẫn lộn, dè dặt, khôn ngoan là thượng sách Trong những tổ chức thanh niên, khi gọi nam thanh lại để truyền lệnh, cho khẩu hiệu, người ta thấy trên gương mặt đa số sự sẵn sàng: dấu hiệu của lòng tốt vàng ngọc. Nó chưa pha màu sắc của nhục tình.
Đứng về mặt giáo dục hay xã giao, trước một bạn trai nếu muốn am hiểu họ, thu tâm họ, nhất định ta phải cực kỳ thận trọng. Chúa Giê Su không võ khí gì mà ăn nói điềm tĩnh, nhỏ nhẹ, khôn ngoan trước bao quân thù bao vây bắt đánh, chưởi, giết Chúa. Bạn còn nhớ hình ảnh người em trai mình bưng giạ lúa thế cho chị dâu khi chị mới nhóm lên đã kêu nặng quá.
Tôi muốn nói đa số nam thanh nếu gặp những người mà họ tin cẩn, có thể bộc bạch tâm hồn. Trong mấy chương sau tôi sẽ nói thẳng bao nhiêu điểm tệ của họ. Đến khi gặp một biến cố, trở lực nào đó, con người mặt thực của họ bung ra như lúa ẩm đứt niềng bồ làm kẻ quá lạc quan về họ đâm ra tuyệt vọng.
Lúc còn thơ bé, bạn trai sống dưới bóng bao tâm hồn thành nhân , thành lão, nhưng rất vô tư lự. Họ cũng tự nhiên ưa chiêm ngưỡng mỹ nhân, thích ngắm nhìn giai nhân, các chuyện về tình tứ dễ lôi cuốn họ. Từ 12 đến 25 tuổi mà thiếu ăn uống, thiếu tự do, thiếu dưỡng khí, bạn trai nhất định phải có thân thể èo uột.
Điều nầy tôi sẽ nói rõ ở mục sau. Mà họ hành động như vậy chỉ tại vì trí tuệ của họ hoạt động nông cạn, căn cứ vào ngũ quan hơn vào lý luận: những lý luận về phẩm bình của chúng ta dưới mắt họ là cái gì nông nỗi. Tỏ tình yêu bằng cách ve vãn thô lỗ là lăng mạ tình yêu, coi một thứ tình cao quý như đồ chơi giải trí qua đường.
Họ đem tình yếu ấy hiến cho Thượng đế và nhân loại: thế là họ đi tu, tu vì tận hiến, vì muốn hy sinh, giúp ích chớ không vì trốn đời ích kỷ. Em chưa biết tôi là ai, con người thể xác, con người nội tâm và tình yêu của tôi đối với em thể nào. Nhứt là vì trong vòng hai thế kỷ chót, người ta quá lạm dụng lòng hăng say của tuổi trẻ, tình yêu cuồng nhiệt cùng chí hy sinh dời non lấp biển của nó nên ta thấy có vô số thanh niên điên cuồng sống trong sự hứa hẹn mờ ảo và hư hỏng cuộc đời khi thấy các mộng của mình hoặc héo đi hoặc vẫn còn là mộng.
Tôi biết lối học từ chương ngày xưa không hay và học mà không hiểu có thể không hành. Họ thinh lặng nhưng tâm hồn họ nổi sóng gió. Không nên lấy tài liệu một vài địa phương mà kết luận phóng đại cho mọi nơi.
Những phạm tật phần xác như đui, điếc, câm, xụi tay, què chân cũng làm cho không ít nam thanh ước muốn lập gia đình cùng kẻ mang những tật như mình. Có thứ trực giác suy lý rất có giá trị mà người ta hay dùng trong khoa học. Tôi rất thích tâm hồn bạn trai lúc lòng họ mở cửa như vậy.
Còn cái khối tâm lý dầy đặc của tâm hồn làm sau bén mãn đến để am tường nếu không có sự thông cảm, cứu xét kỷ lưỡng trong thời gian lâu. Tránh điều ác là đại đảm chớ không phải bạc nhược như nhiều người lầm tưởng. Trong chốn tu trì họ vẫn hoạt động bên ngoài và thường họ làm cho thân thể khổ nhọc để diệt dục, nhưng đặc biệt nhất là họ có một đời sống nột tâm sâu sắc nhờ thánh sủng, trong thinh lặng của linh hồn họ nếm thú vị siêu thoát, cảm thấy tránh được mọi phiền toái, rắc rối của lòng thù, vừa được cái vui lâng lâng vì làm những việc thiện cho Trời, cho người.