Nhưng tôi chưa bao giờ thấy một bài tuỳ bút chỉ cách sống 24 giờ một ngày. Còn lý trí, nó chỉ giữ trong đời ta một chỗ nhỏ nhoi. Thành thử có hàng chục vạn giờ mất đi như vậy mỗi ngày chỉ vì người ta ít nghĩ đến thì giờ lắm, không bao giờ đề phòng để khỏi đánh mất nó.
Có người phải làm việc nhiều hơn người đó để kiếm ăn, nhưng có kẻ lại làm ít hơn. Trong 16 giờ đó thầy không phải kiếm ăn, không phải lo vấn đề tiền bạc, thầy sung sướng, rảnh rang. Nhưng bạn cũng không có thể tiêu non thời gian được.
Mỗi người và trường hợp mỗi người đều riêng biệt. Người ta không phải lúc nào cũng gắng sức hoài được". Sao? Bạn bảo dùng hết năng lực vào 16 giờ đó thì 8 giờ còn lại sẽ mất giá trị ư? Không.
Trong nhiều năm - đúng ra là cho tới khi tôi gần 40 tuổi - tuần lễ của tôi có bảy ngày. Nhưng có nhiều mức độ. Ai đã thấm nhuần các luật tiến hóa, hiểu rằng nhân luôn luôn sinh ra quả, tất sẽ coi biển là một nguyên tố mà hồi xưa là hơi nước, có lúc đã sôi lên và nhất định sẽ có lúc đông lại thành nước đá.
Riêng tôi, tôi nghĩ không có gì hợp thời bằng những tư tưởng của Marc Aurele hay Epictete; sách của hai ông rực rỡ những lý lẽ thông thường, áp dụng được vào đời sống hàng ngày của hạng trung nhân như bạn và tôi. Bạn đừng quên rằng những điều bất ngờ rất thường xảy ra, cũng đừng quên bản tính của con người. Bạn đừng tưởng tượng rằng tuần sau, nước sẽ ấm hơn đâu.
Lẽ ấy có vẻ đương nhiên. Tôi không bảo rằng những cuốn ấy hợp cho những người mới học đâu, nhưng tôi không hiểu tại sao những người thông minh trung bình, sau một năm gắng sức đọc sách lại không thể tấn công những kiệt tác về sử hoặc triết học đó được. Trước khi tới bến xe, bạn phải kéo nó về có tới bốn chục lần.
Hễ làm không đổ mồ hôi thì nó không bằng lòng. Tôi không hiểu tại sao như vậy. Tôi xin để bạn ở lại đó tới 6 giờ chiều.
Vậy lúc đầu, xin bạn đừng làm nhiều quá. Một thất bại, tự nó, có đáng kể gì đâu nếu nó không làm mất lòng tự tin. Nhưng mới đầu nên gắng sức in ít như vậy thôi.
Sự thật ấy đáng buồn lắm, chán nản lắm, u uất lắm phải không bạn? Nhưng tôi cho là đẹp đẽ kia đấy, vì có gắng sức thì ý chí ta mới mạnh được khi làm một việc đáng làm. tôi nói vậy và buồn mà nhận rằng phần đông người ta không đọc thơ. Nhưng bạn đừng thất vọng.
Đến mức đó thì đời ta có thể như đời sống trong tù và không phải là của ta nữa. Bạn lựa một thời đại hoặc một đầu đề, hoặc một tác giả thôi. Thưa bạn, tôi nhiệt liệt lập lại rằng tôi viết cho bạn đấy.