Chúng ta gần như không thể tưởng tượng được các vở kịch được diễn như thế nào vì chúng ta hầu như không biết các nhà đạo diễn Hy Lạp chỉ đạo ra sao trên sân khấu. Khi thành thạo cấp độ này, người ta học được các điều cơ bản nhất trong Nghệ thuật đọc sách (The art of reading), được đào tạo cơ bản về đọc, và học được các kỹ năng đọc đầu tiên. Trước khi đánh giá phê bình, bạn nên coi những bất đồng như những vấn đề có thể giải quyết được và đừng phản đối một cách vô vọng.
Không có gì đáng ngạc nhiên nếu bạn đọc một cuốn sách nhằm nâng cao nhận thức mà bạn không thể hiểu hết các từ trong sách. Bài luận của William Harvey về sự tuần hoàn máu hay sách của William Gilbert về nam châm cũng không phải là tác phẩm toán học. Bạn chỉ cần cố gắng hiểu và theo dõi câu chuyện của tác giả.
Không chỉ đọc tiểu thuyết, người ta còn đọc sách khoa học. Vế thứ hai đã đưa ra ít nhất hai nhận định: (1) Lý do khiến một ông hoàng luôn làm người khác khiếp sợ là vì ông ta có thể chịu đựng được việc mọi người khiếp sợ mình miễn là họ không căm ghét ông ta; (2) Ông ta chỉ có thể tránh việc bị căm ghét bằng cách không chiếm đoạt của cải và vợ của các thần dân. Các phần được kết hợp và lồng ghép với nhau khi trình độ thực hiện đã lên đến mức tự động hoá.
Một bài tóm tắt không bao giờ thay thế được quá trình đọc, nhưng nó có thể giúp bạn xác định xem mình có muốn, hay cần phải đọc một cuốn sách hay không. Sai lầm này dù xuất phát từ nguyên nhân gì cũng cho thấy tác giả đã ngộ nhận mình có kiến thức trong khi thật sự anh ta không hề có. Còn nếu bạn cần một lời giải thích, thì bạn phải suy nghĩ để hiểu được lời giải thích đó.
Có một loại sách và mộc cách đọc rất thú vị mà chúng tôi chưa bàn đến. Thứ ba là vấn đề sử dụng cụm từ. Đó là các bản trường ca nổi tiếng như Iliad và Odyssey của Homer, Aeneid của Virgil, Divine Comedy (Vở hài kịch thần thánh) của Dante và Paradise Lost (Thiên đường đánh mất) của Milton.
Đặc biệt, nó dành cho những ai đọc sách với mục đích chính là mở rộng tầm hiểu biết của mình. Từ thực tế này, chúng tôi muốn bạn nhớ điều quan trọng nhất là đừng cố chống lại những gì mà một tác phẩm giả tưởng tác động lên bạn. Các quy tắc đọc phân tích đều hướng tới việc vượt qua trở ngại này.
Hãy nhớ, muốn trở thành một độc giả khôn ngoan, bạn không thể bạ sách nào, bài nào cũng đọc. Tuyên bố này nhìn chung có cơ sở của nó. Nhưng vì đã hiểu (tức là tư tưởng của người đọc và người viết đã hoà quyện thành một) thì còn phần tư tưởng nào đưa người đọc đến những quyết định độc lập?
Chắc chắn bạn sẽ không thất vọng và có thể tìm được nhiều điều thú vị hơn nữa. Nói cách khác, bạn sẽ thấy tìm hiểu một bài thơ không hề khó như bạn tưởng. Aristotle cho rằng đoạn trên đây chính là cốt lõi của câu chuyện, phần còn lại chỉ là các tình tiết cụ thể.
Đây là một cuốn sách mô tả có bố cục rõ ràng, các phần hoặc các chương trong đó dù bị tách ra hoặc chia thành những phần nhỏ nhưng vẫn có nghĩa. Nhưng mâu thuẫn thường chỉ được ám chỉ chứ không được nói thẳng ra. Cụ thể, cho dù chúng ta cảm thấy những gì đúng là tốt, chưa chắc ta đã cho rằng những gì sai là xấu.
Tiếp theo là quy tắc 5 của quá trình đọc phân tích: TÌM CÁC TỪ QUAN TRỌNG VÀ QUA ĐÓ ĐI ĐẾN THỐNG NHẤT THUẬT NGỮ VỚI TÁC GIẢ. Nếu ai đó khuyên bạn nên tìm nghĩa của một cuốn sách mà bạn không hiểu bằng cách đọc trước các lời bình thì đó là một lời khuyên tồi. Bạn càng tỏ tường về những luận điểm của mình thì bạn càng ít đánh giá sai quan điểm của người khác.