Đọc sách Tây Đông, người ta hễ nói tới ghen, thì nghĩ đến Hermione trong Andromaque, Hoạn Thư trong truyện Kiều. Giá trị của bạn ở đó, chớ không phải ở nhan sắc, ăn mặc, tiền của. Đọc đời tư của nhiều nhà tướng mà tên tuổi sống thiên thu như A Lịch Sơn đại đế, Nã Phá Luân, ta thấy lắm lúc về đường tình ái, họ yếu đuối, yếu hơn đàn bà.
Trừ tính chất ác độc cách tỷ mỷ thì tính ghen của bạn trai bằng hay hơn của bạn gái chớ nhất định không thua. Hai cánh tay, bàn tay trông to cứng, thân hình vạm vỡ, và bộ chân vững chắc, mạnh mẽ. trực giác phải căn cứ vào kinh nghiệm được soi sáng bởi lý trí.
Cơ quan nầy lúc bạn trai dậy thì đòi những của ăn đặc biệt như âm điệu xuống trầm, lên bổng mà réo rắt, như chuyến đò không bến vắng, vắng khách chinh phu, như chàng ra đi cách xa muôn trùng, sao trong chốn khuê phòng tin chàng. Nếu bước vào những chủng viện hay nam tu viện công giáo rồi tưởng tượng một tâm hồn bạn trai vô tín ngưỡng sai lạc với một tâm hồn bạn trai tĩnh tu ta thấy có bao nhiêu khác nhau. Ngoài luật lệ hôn nhân , nó là việc cấm, sinh trong tội.
Nhưng nguyên nhân là tại trong đường gân thớ thịt của họ có khuynh hướng thông truyền nòi giống, khuynh hướng mà tạo hóa khiến họ có. Mấy tiếng về mặt tình cảm tôi nói với cố ý. Biểu lộ con người của mình để bạn gái quý phục ư.
Cách chung bạn trai nghèo túng nầy hay có tinh thần tự ly. Có nghe chuyện đời xưa, chuyện ma để thỏa mãn óc hiếu kỳ. Nói họ ít thích tìm hiểu sâu xa, không có ý nói họ không biết binh vực những quyền lợi, như giành ăn, đòi mặc đồ tốt chẳng hạn.
Thôi giá hoàn toàn đẹp, mang hình họ kè kè trong túi phỏng được lợi gì. Aùi tình ấy được bổ túc bởi một ái tình khác cótính chất hiền dịu là ái tình của người nữ. Đó là chưa nói đoạn trường lúc chạm trán với bà mẹ hay chị của người yêu là những kẻ không ưa thích họ vì cho là phá hôn nhân của con em.
Vào tuổi dậy thì, bạn gái cách chung tính phức tạp ăn nói cư xử gói ghém, đón rào. Họ mang tật mâu thuẫn mà không ai kết án. Họ đang ăn mà nghe thứ thư nầy, thì lu láo cho rồi bữa để đọc.
Phải chịu thiệt là tội nghiệp cho nhiều bạn trai, có tới 90% vì thiếu sự giáo dục về nam nữ, đã có những tâm tình rất phức tạp sau lúc xuất tinh lần thứ nhất. Các thực tế ấy lại hiểu ngầm sự tranh đấu chua cay. Họ cho cha mẹ không hiểu họ rõ ràng.
Thường người ta xúi thanh niên đả đảo cái gì cũ, nêu lên tinh thần nhựt tân. Thật là tất cả những gì vô duyên, phát xuất tự tâm hồn nông nỗi mất dạy. Trong một thời gian huấn luyện thanh niên tôi biết nhiều nam thanh gặp tôi mặt như hường nở, cười ngoẻn ngoẻn.
Khi đã đọc các mục trên, chắc bạn không ngạc nhiên lắm khi đọc nhận xét rất đúng nầy của Mendousse. Họ ăn, ngủ, chơi, lục lạo, khóc, la, cười, làm đủ thứ chuyện như là một cái máy. Trong khoảng 13 đến 25, đầu thêm sức nặng và các bộ phận được gân guốc hơn.